CEHALETTEN KEMÂLÂTA GİDEN YOLDA DÖRT KAPI KIRK MAKAM
İNSAN-I KAMİL
Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla.
Hamd, Alemlerin Rabbi Allah’a salât ve selâm Efendimiz Hz.Muhammed (s.a.v.),Âl-i Âbası, Ehl-i Beyti ve Ashâbı üzerine olsun.
***
Alemlerin Rabbinin yarattığı varlık âleminin yaratılış sebebi İnsandır. Hz. Âdem (a.s.) ile yeryüzünde var olan insanın yaratılışını
“Gerçekten insanoğlunu şerefli/kerim kıldık.” (İsra, 17/70) diye buyurmaktadır.
***
Allah Hz.Âdem (a.s.) ’i yaratınca kıyamete kadar gelecek olan bütün insanları onun sulbünden zerreler halinde çıkarıp, bu zerrelere ruh verdi ve bu ruhları da kendi kendilerine şahit tutarak, onları konuşturarak sordu;
“-Elestü bi Rabbiküm / Ben, sizin Rabbiniz değil miyim?”
Ruhlar bu hitaptan alacaklarını alarak, hitabın nurunu tamamıyla kabul edip dediler :!
“-Kâlû belâ / Evet, Sen bizim Rabbimizsin.
‘‘Kıyamet günü insanların bizim bundan haberimiz yoktu dememeleri ve bundan habersiz olduklarını ileri sürmemeleri için Allah bütün kâinatı ve Hz.Âdem’i (a.s.) bu ahid leşmeye şahit tutmuştur. (A‘râf, 172)
***
İnsan:“ahsen-i takvim” üzere hem hayra hem de şerre yatkın bir biçimde yaratılmıştır.
Bu bakımdan
~ İnsan ruh ve akıl ile meleklere,
~ Nefsine uyarak şeytana,
~ Cesedi ile de hayvanla ortak vasıflar taşımaktadır.
***
Kur’an-ı Kerimde insanın yaşadığı hayatında siret olarak üç vasıfta bulunabileceği buyrulmuştur.
1~ Rabbine verdiği ikrara bağlı kalarak iman ve itaat ile ona yöneldiği zaman, mana aleminde sireten yücelerek meleklerden dahi üstün bir dereceye ulaşabilir.
*
2~ İnsanoğlu kimi zaman Rabbinin bahşettiği O yüce eşref-i mahlûkun seviyesinden uzaklaşarak hayvani vasıfları gösterir; bu O’nun sireten hayvan seviyesine düştüğü durumudur.
*
3~ İnsan şeytan ve nefsine uyup Rabbinin emrine aykırı menfi bir hayat yaşadığı zaman bunun neticesi olarak, eşrefi mahluk mertebesinden düşerek aşağıların aşağısına iniverir; bu da O’nu hayvandan da aşağı bir seviyeye düşürür.
***
Bu durumu Rabbimiz şu ayeti ile bildirmektedir.
‘’Yoksa sen, onların çoğunun gerçekten söz dinleyeceğini yahut akıllanacağını mı sanıyorsun? Gerçekte onlar hayvanlar gibidir, hatta gidişçe daha sapıktırlar.’’(Furkan/(25) 44.)
***
Dünya yaratıldığından beri dünyamıza milyarlarca insan gelmiş, bunlardan bir kısmı iman, ilim ,ibadet eğitim ve terbiye ile kamil insan olmuş, talip olmayanlar ise cehaletin karanlıklarında kaybolup gitmişlerdir.
***
İnsanın kendisine lütfedilen şerefli makama ulaşabilmesi için, talip olarak İnsan-ı Kamil makamına ulaşmasıyla mümkün olabilir.
İnsan-ı Kamil makamına ulaşmak için gayret edip bu sıfata ulaştığında manevi alemde diğer varlıklardan üstün hale gelir işte o zaman Allah’ın halifesi ünvanına layık olur.
***
Dünyada en zirve seviyedeki.”İnsan-ı Kâmil Alemlere Rahmet Efendimiz Hz. Muhammed (s.a.v.) ‘dir.
Kemalat isteyen bir kimse için bütün mertebeleri aşarak Hakikat-ı Muhammediye”ye ulaşabilmek en yüce idealdir. Bundan dolayı tasavvuf büyükleri ferdî anlamda insan-i kâmil olabilme idealini sürekli canlı tutmuşlardır
Yaratılış itibariyle dünyaya gelirken lekesiz, tertemiz bir hüviyette doğan insanın, başta ailesi olmak üzere aldığı eğitim, yediği içtiği, içinde bulunduğu muhit ,yaşadığı hayat o temiz ve lekesiz fıtratı şekillendirmeye başlar.
***
İbn Arabi’den sonra gelişip sistemleşen “İnsan-ı Kâmil ” düşüncesi,
Hoca Ahmet Yesevî, (ö.1166),Seyyid Abdulkadir Geylani (ö: 1166) Seyyid Ahmed Er Rifâ-i,(ö:1182) ,Taptuk Emre (ö:1215) ,Yunus Emre (ö:1240) , Mevlana (ö:1273), Hacı-ı Bektaşi Veli ( ö:1271) gibi Tasavvuf büyüklerinin tarikatlarının usul ve erkanı olmuştur.
***
Hoca Ahmet Yesevî, tarîkât erkânını dört kapı Kırk makam esasına göre tanzim etmiş ilk Türk sûfîsidir. Kendisini tâkîp eden pek çok Türk sûfîsinde de dört kapı kırk makam sisteminin var olduğunu görmekteyiz.
***
Hoca Ahmet Yesevî , Fakrnâme adlı eserinde Dört Kapı kırk makam kavramını Hz. Ali’nin (a.s.) buyruğuna dayandırır.
Hoca Ahmet Yesevî’nin bildirdiğine göre;
“Hazret-i Ali’den (a.s.) rivayet edilir ki;
‘’-Dervişlik makamı kırktır.
Eğer (bir derviş) bilip (buna göre) amel etse, dervişliği temiz olur ve eğer bilmese ve öğrenmese, dervişlik makamı ona haram olur ve (o kişi) cahildir.
O Kırk Makam’ın onu Şeriat makamında ve onu Tarikat makamında ve onu Marifet makamında ve onu da Hakikat makamındadır”.(1)
***
Türk İslâm sûfilerinden Hacı Bektaş-ı Velî Türklerdeki Ehl-i Beyt sevgisinin kökenini teşkil eden iki olguyu kendisinde birleştirmiş mümtaz bir şahsiyettir.
Türklerde Hz. Ali ve Ehl-i Beyt sevgisinin Başlangıcı Hz. Hüseyin’in (a.s.) torunu Şehid Hz.Zeyd b. Ali’nin (a.s.) oğlu Şehid Hz.Y ahya’nın (a.s.) Horasan’daki faaliyetleri neticesiyle oluşmuştur. (122-126/741-745).
*
Hacı Bektaş Velî bir taraftan neseben Hz. Hüseyin (a.s.) evladından Musa Kazım’a (a.s.) uzanan bir şecereye sahipken; diğer taraftan sufilik tecrübesinde Hâce Ahmet Yesevî’ye uzayan bir silsileye sahiptir.
***
Asıl adı, Seyyid Muhammed bin İbrahim Ata olan , Hacı Bektaş-ı Veli Horasan’ın Nişabûr şehrinde 1281 senesinde doğdu. Bektaş adı mensubu bulunduğu boya nispetle kendisine verilmiştir.
Hacı Bektaş, Nişabur’ludur.Annesi Hatem (veya Hateme) Hatundur. Nişabur ünlü Selçuklu veziri Nizamülmülk’ün memleketi olan ve onun tarafından yaptırılan medreseleriyle tanınmıştır.
Ömer Hayyam, Molla Cüveyni, İmam Gazali ve kardeşi, Şeyh Attar gibi önemli bilginler burada yetişmiştir. Hacı Bektaş’ta ilmini bu şehirde tamamlamıştır.
Menakıb namesinde onun ilminin ilk kaynağının Hz. Muhammed (s.a.v.) ve Hz Ali (a.s.) olarak beyan edilir.
***
Hacı Bektaş-ı Velî Vilâyet-nâme’sinde kendisini şöyle tanıtır:
“Horasan erenlerindenim.
Aslım Muhammed soyundan; Türkistan’dan geliyorum;
İbrahîm al-Sânî, diye tanınan Seyyid Muhammedin oğluyum.
Seyyid Muhammed, Mûsâ el-Sânî’nin, o, İbrahim Mucâb oğludur, onun babası da İmam Musa el-Kazım’dır.
Mürşidim doksan dokuz bin Türkistan Pirlerinin ulusu Sultan Hâce Ahmed-i Yesevî’dir. Meşrebim, Muhammed Ali’dendir, nasibim Tanrı’dan.”
***
Hacı Bektaş-ı Velî daha çocukluğunda atası Hz. Muhammed (s.a.v.) den Kur’an’ın zahir bilgisini, diğer atası Hz. Ali (a.s.) dan de Kur’an’ın bâtın bilgisini öğrendiğini ifade ederek kendi inanç dünyasının iki kaynağını ve yolunu Hz.Muhammed (s.a.v.) ve Hz.Ali (a.s.) yolu olarak belirtmektedir.
***
Hünkar Hacı Bektaş’ın Makâlât’ında yüz elli civarında ayeti kaynak olarak kullanması, Besmele ve Fatiha Tefsirleri bulunması da sitemini Kur’an’a dayalı bir temel üzerine kurduğunun en açık delilleridir.
***
Bu eserlerin yanında Kitâbu’l-Fevâid, Şathıyye, Hurde-nâme, Üssü’l-Hakîka, Makalat-ı Gaybiyye eserlerinden onun medrese tahsili gördüğünü, şer’î ilimlere vakıf olduğunu, Arapça ve Farsça bildiğini göstermektedir.
Kendisinden yaklaşık iki yüzyıl sonra adına bir Vilayetnâme kaleme alınmıştır.
***
Türk İslâm sûfilerinden Bektâşî Tarikatında dört kapı kırk makamın manası, cehaletten ilm ile Kemalata giden yol olup, iman ile kötü huylardan güzel ahlâka, fani varlıktan, Hakk’ın varlığına yönelmek yani Hakk’a vuslattır.
Hakk’a vuslat, Allah’ı görüyormuşçasına kulluk şuuruna ermek, daima Hak ile beraber bulunduğu bilincine varmaktır.
***
Hacı Bektaş-ı Velî, Makâlât adlı eserinde tarîkâtının usul ve erkanını Kur’an-ı Kerim ve Peygamber efendimizin (s.a.v.) Hadisi Şeriflerine göre düzenlemiştir.
***
Dört Kapı Kırk Makam;İslamın temel öğretisi, Allah’a giden yolda geçirilmesi gereken aşamalar bütünüdür.
Dört Kapı Kırk Makam öğretisi; Peygamber Efendimiz Hz.Muhammed (s.a.v.) döneminde İslam diniyle birlikte başlangıç kabul edilip her kapı ve her makam Kur’an ayetlerine Peygamber Efendimizin (s.a.v.) Hadisi Şeriflerine göre tanzim edilmiştir. Bu yoldaki tasavvuf tarikatlarının silsilesi de Ehl-i Beyt’e dayanmaktadır.
***
Hünkar Hacı Bektaş-ı Velî ,Dört Kapı Kırk makamı şu dizelerle ifade buyurur.
“Adem, Tanrı’ya kaç makamda erer, onu bildirir.
Pes Kutb-ı Alem buyurur ;
Kim, Çalab Tanrı’ya kırk makamda erer, dost olur.
Onu Şeri’at içinde,
onu tarikat içinde,
onu ma’rifet içinde,
onu hakikat içindedir.“ (Hünkar Hacı Bektaş-ı Veli)
***
‘’Kul, Çalap Hakk’a Dört Kapı ve Kırk Makam’da erer.’’
Şerîat tarîkat yoldur varana/ mârifet Hakîkat andan içeri”,
***
DÖRT KAPI
~ Şeriat Kapısı
~ Tarikat Kapısı
~ Marifet Kapısı
~ Hakikat Kapısı
***
Bunların her biri de on bölümden oluşmaktadır toplamı kırk makamdır.
***
KIRK MAKAM
ŞERİAT KAPISINDA BULUNAN ON MAKAM
1~Şeriatın birinci Makamı;
Şeriatın birinci Makamı; İman Etmektir,
‘’Allah, iman edip sâlih ameller işleyenlere, günahlarını bağışlayacağını ve onlara pek büyük bir mükâfat vereceğini va‘detmişti.( Mâide Sûresi(5) 9. Ayet)
İman etmek; Allah’a, meleklerine, kitaplarına, peygamberlerine, kıyamet gününe kadere, yani hayır ve şerrin Allah’tan olduğuna inanmaktır. İnanan kişiye Mü’min denir
Mü’min ise; Allah’ın varlığına ve birliğine, Hz. Muhammed’in (s.a.v.) O’nun kulu ve Peygamberi olduğuna ve Allah’ın Vahiy yoluyla bildirdiklerinin tamamına kalpten inanıp, kabul ve tasdik edip diliyle ikrar ederek ve bütün azalarıyla ibadet eden kimseye denir.
***
2~. Şeriatın İkinci Makamı;
Şeriatın İkinci Makamı ;İlim öğrenmektir,
‘’İnsanlardan hiçbir kimseye, Allah kendisine kitap, hüküm ve peygamberlik verdikten sonra, kalkıp insanlara: “Allah’ı bırakıp bana kul olun.” demesi yakışmaz. Fakat onun: “Öğrettiğiniz ve okuduğunuz kitap gereğince Rabb’e halis kullar olun” (demesi uygundur).’’(Âl-i İmrân Sûresi(3) 79. Ayet)
Hz. Peygamber (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: “İlim talep etmek, her Müslüman erkek ve kadına farzdır.’’
***
3~.Şeriatın Üçüncü Makamı;
Şeriatın Üçüncü Makamı; Namaz kılmak, Zekat vermek, Oruç Tutmak, Gücü Yetene Hacca gitmek, Seferberlik olunca kaçmayıp düşmana karşı gelmek ve Cenabetten Temizlenmektir.
Kuran ve hadiste bu hususta şöyle buyrulur:
‘’ Namazı dosdoğru kılın, zekâtı verin ve rukû edenlerle beraber siz de rukû edin.’’(Bakara Sûresi(2) 43. Ayet)
*
‘’Ramazan ayında Oruç tutunuz’’ (Hadisi Şerif )
‘’Hacca gitmeye gücü yeten insanlara, Beytullâh’ı ziyâret etmek Allah’ın bir emridir.’’(Âl-i İmrân Sûresi(3) 97. Ayet)
‘’Umumi bir sefer olduğu zaman cihad etmek (Ayet ve Hadis değildir)
‘’(Vücudunu ) bütününü cünüplük halinden yıkayıp temizlemek.’’ (Ayet ve Hadis değildir.)
***
4~.Şeriatın Dördüncü Makamı;
Şeriatın Dördüncü Makamı; Helal Kazanmak ve Fâizi haram Bilmektir.
‘’Faiz yiyenler, kıyâmet günü kabirlerinden, başka türlü değil, ancak şeytan çarpmış kimselerin cinnet nöbetinden kalktığı gibi kalkacaklardır. Bunun sebebi, “Alış-veriş de tıpkı faiz gibidir” demeleridir. Halbuki Allah, alış-verişi helâl, faizi haram kılmıştır.’’(Bakara Sûresi(2) 275. Ayet)
***
5~.Şeriatın Beşinci Makamı;
Şeriatın Beşinci Makamı; Beşinci Makamı;Nikah Kıymaktır.
‘’Kadınlardan sizin için uygun olanlarını nikahlayınız’’ (Kuran 4/20)
***
6~.Şeriatın Altıncı Makamı;
Şeriatın Altıncı Makamı ;Hayz ve loğusalıkta cinsi münasebeti haram bilmektir;
‘’Sana, kadınların aybaşı hali hakkında da sorarlar, de ki: “O bir ezadır (rahatsızlıktır)”. Aybaşı halinde iken kadınlardan el çekin, temizlenmelerine kadar onlara yaklaşmayın.’’(Bakara Sûresi(2) 222. Ayet)
***
7~.Şeriatın Yedinci Makamı;
Şeriatın Yedinci Makamı;Cemâat ve Sünnete Riâyet Etmektir.
‘’Cemaâtle kılınan namaz ,yalnız kılınan namazdan yirmi yedi defa daha faziletlidir.’’ (Hadis)
***
8~.Şeriatın Sekizinci Makamı;
Şeriatın Sekizinci ;Makamı Şefkattir;
‘’ Hâlbuki Allah’ın ahdini (O’na) kat’î olarak verdikleri sözden sonra bozanlar, Allah’ın birleştirilmesini emrettiği şeyi (akrabâlar ve mü’minler arasında olması gereken irtibâtı) kesenler ve yeryüzünde fesad çıkaranlara gelince, işte onlar yok mu, lâ’net onlaradır; yurdun kötüsü (Cehennem) de onlar içindir!’’ (Ra’d Sûresi(13) 25. Ayet)
*
Hazreti Resulullah (s.a.v.) buyurmuştur;
‘’Şefkat İmandandır’’
***
9~.Şeriatın Dokuzuncu Makamı
Şeriatın Dokuzuncu Makamı; Temiz yemek ve Temiz Giyinmektir;
‘’ Ey iman edenler! Size verdiğimiz rızıkların temiz ve helâl olanlarından yiyin! Eğer yalnız Allah’a kulluk ediyorsanız O’na şükredin!’’(Bakara Sûresi(2) 172. Ayet)
*
‘’ Elbiseni tertemiz tut. Maddi-manevî her türlü pislik ve kötülükten uzak dur.’’(Müddessir Sûresi(74) 4/ 5. Ayet)
***
10~.Şeriatın Onuncu Makam;
Şeriatın Onuncu Makamı ;Emr-i Bi’l Ma’ruf ve Nehyi’ani’l Münkerdir .
İyiliği Emr edip Kötülükten sakındırmak.
‘’ İçinizden hayra çağıran, iyiliği emredip kötülükten men eden bir topluluk bulunsun. İşte kurtuluşa eren onlardır.’’(Âl-i İmrân Sûresi(3) 104. Ayet )
***
TARİKAT KAPISINDA BULUNAN ON MAKAM
1~Tarikatın Birinci Makamı;
Tarikatın birinci Makamı Tövbe Etmektir.
Şimdi, azizim !Bil ki tarikatın ilk makamı pirden el alıp tövbe etmektir.
‘’ Ancak tevbe edenler, (kendilerini ve başkalarını) düzeltenler ve (indirileni) açıklayanlar(a gelince); artık onların tevbelerini kabul ederim. Ben, tevbeleri kabul edenim, esirgeyenim.’’(Bakara Suresi, 160. Ayet)
*
Şimdi ,ey mü’minler !Öyle tövbe etmek gerek ki onda tereddüt ve şüphe olmasın.
Yine tövbeyi öyle yapmak gerek ki fayda getirsin.
Çünkü tövbe etmek pişmanlıktır. Pişmanlığın esası budur ki yetmiş yıllık günah bir özüre değişilir.
Şimdi .tevekkülle özüre önem verin ki hatâlarınız az, yüzünüz ak (taze )olsun.
*
Şimdi ,ey mü’minler! Her zaman özür dilemek sizden; kabul etmek Tanrı’dandır.
*
‘’Kim Allah’a güvenip dayanırsa Allah ona yeter’’ (Talâk Suresi (65) 3 Ayet)
*
Ve düşünün ki, Rabbiniz şunu bildirdi: Andolsun, eğer şükrederseniz elbette size nimetimi artırırım ve eğer nankörlük ederseniz, haberiniz olsun, gerçekten azabım çok şiddetlidir.”
( İbrahim Sûresi(14) 7. Ayet)
Sabretmek sizden,hesapsız sevâp vermek Tanrı’dandır.
*
Helal yemektir. Hak Teâlâ buyurur: “Size rızık olarak verdiklerimizin temiz (helal) olanlarından yeyin” (Tâhâ, 20/81)
***
2~Tarikatın İkinci Makamı;
Tarikatın İkinci Makamı; Mürîd Olmaktır.
‘’ Eğer bilmiyorsanız o hâlde ehl-i zikre (iyi bilenlere) sorun!’’(Nahl Sûresi(16) 43. Ayet.)
Bundan dolayı mürid üç türlüdür:
~ İlki mutlak müriddir.
~ İkincisi, mecazi müriddir.
~ Üçüncüsü, mürted (dönek) müriddir.
***
3~Tarikatın Üçüncü Makamı;
Tarikatın üçüncü makamı; Saç kesmek (traş olmak ) ve Elbise değiştirmektir.
‘’ Ey inananlar! Siz, Allah dilerse, güven içinde, başlarınızı tıraş etmiş veya saçlarınızı kısaltmış olarak, korkmadan Mescidi Haram’a gireceksiniz. ‘’(Fetih Sûresi(48) 27. Ayet)
*
İnsanlar elbiselerledir (onlarla tanınırlar) (Nakil)
***
4~Tarikatın Dördüncü Makamı;
Tarikatın Dördüncü Makamı; Nefis savaşında (micahâde etmek) Olgunlaşmaktır, Pişmektir:
‘’ O halde yakıtı insanlar ve taşlar olan, inkârcılar için hazırlanmış ateşten sakının.’’(Bakara Sûresi(2) 24. Ayet )
***
5~Tarikatın Beşinci Makamı;
Tarikatın Beşinci Makamı; Hizmet etmektir.
‘’Hizmet eden hizmet görür’’
***
6~Tarikatın Altıncı Makamı;
Tarikatın Altıncı Makamı; Havf yani Korkudur.
‘’ Öyleyse Allah’a koşun ve O’na sığının, çünkü ben, O’nun tarafından size gönderilmiş apaçık uyarıcıyım. (Zâriyât Suresi 50. Ayet)
***
7~Tarikatın Yedinci Makamı;
Tarikatın Yedinci Makamı;Ümit Etmektir.
De ki: “Ey günah işleyerek kendilerine yazık eden kullarım! Allah’ın rahmetinden ümîdinizi kesmeyin! Çünkü Allah, bütün günahları bağışlar. Şüphesiz O, çok bağışlayıcıdır, engin merhamet sahibidir.” (Zümer Sûresi(39) 53. Ayet.)
*
8~Tarikatın Sekizinci Makamı;
Tarikatın Sekizinci Makamı; Hırka, Zenbil, Makas, Seccâde, Subha (Yüz taneli tesbih),İbrat (İğne) ve Âsadır.
Bunlar azizdir; Azizlere verirler.
‘’ Kim Allah’a güvenirse O, ona yeter. Şüphesiz Allah, emrini yerine getirendir. Allah her şey için bir ölçü koymuştur.’’(Talâk Sûresi(65) 3. Ayet)
***
9~Tarikatın Dokuzuncu Makamı;
Tarikatın Dokuzuncu Makamı; Sahip-Makam (Makam sahibi),Sahip-Cemiyet (Cemaat sahibi),Sahip-Nasihat (Nasihat sahibi) ve Sahip-Muhabbet (Muhabbet sahibi olmaktır.
‘’ Allah onları sever, onlar da Allah’ı severler. Mü’minlere karşı alçak gönüllü, kâfirlere karşı güçlü ve onurludurlar.’’ (Mâide Sûresi(5) 54. Ayet)
***
10~Tarikatın Onuncu Makamı;
Tarikatın Onuncu Makamı: Aşk, Şevk, Sefa ve Fakirliktir.
”Muhtaçlık benim medarı iftiharımdır ve kıyamet gününde ben onunla övüneceğim’’ (Hadisi Şerif)
*
Bu makam-ı candır. Can canana kavuşursa (Allah’a ulaşırsa );sevinmek, oynamak, zevk ve şevkle hareket etmek şaşılacak şey değildir.
O Hareket Yaradan’ın dostluğu içindir, helaldir.
Çünkü ilahi nasiptir.Her kime nasip olursa bunu bilmelidir. Allahu â’lem (Doğrusunu Allah daha iyi bilir)
***
MARİFET KAPISINDA BULUNAN ON MAKAM
1~Marifetin Birinci Makamı;
Marifetin Birinci Makamı ;Edeptir.
***
2~. Marifetin İkinci Makamı;
Marifetin İkinci Makamı ;korkudur.
***
3~.Marifetin Üçüncü Makamı;
Marifetin Üçüncü Makamı ; Pehrizkarlıktır.
***
4~.Marifetin Dördüncü Makamı;
Marifetin Dördüncü Makamı; Sabırdır.
***
5~.Marifetin Beşinci Makamı;
Marifetin Beşinci Makamı; Utanmaktır.
***
6~.Marifetin Altıncı Makamı;
Marifetin Altıncı Makamı; Cömertliktir.
***
7~.Marifetin Yedinci Makamı;
Marifetin Yedinci Makamı; Bilgi sahibi olmaktır.
***
8~.Marifetin Sekizinci Makamı;
Marifetin Sekizinci Makamı;Miskinlik, benlikten geçip kişinin kendisini Allah’a vermesi.
***
9~.Marifetin Dokuzuncu Makamı;
Marifetin Dokuzuncu Makamı; Marifet Sahibi olmak, Allah’ı bilmektir.
***
10~.Marifetin Onuncu Makamı;
Marifetin Onuncu Makamı; Kişinin kendini bilmesidir.
***
HAKİKAT KAPISINDA BULUNAN ON MAKAM
1~Hakikatın Birinci Makamı;
Hakikatın Birinci Makamı; Toprak gibi mütevazı ve verimli olmaktır.
‘’Hakikatun evvel makamı toprak olmakdur’’
***
2~Hakikatın İkinci Makamı;
Hakikatın İkinci Makamı; Bütün herkese aynı gözle bakıp ayıplamamaktır.
Yetmiş iki milleti ayıplamamakdur’’
***
3~Hakikatın Üçüncü Makamı;
Hakikatın Üçüncü Makamı; Elinden Gelen İyiliği Yapmak ve Yerine Getirmektir.
‘’Elinden geleni men itmemekdür’’
***
4~Hakikatın Dördüncü Makamı;
Hakikatın Dördüncü Makamı;Dünyadaki her şeyin ve herkesin kendisinden emin ve güvende olmasıdır.
‘’Dünyada yaratılmış nesneye emin olmakdur’’
***
5~Hakikatın Beşinci Makamı;
Hakikatın Beşinci Makamı; Mülkün Sahibi Allah’a Karşı itâtkar Olmaktır.O’na Olan Muhabbetini Göstermektir.
‘’Mülk ıssına yüz sürüp yüzün suyun bulmakdur’’
***
6~Hakikatın Altıncı Makamı;
Hakikatın Altıncı Makamı; Sohbet Etmek ve Hakikatın Sırlarını Söylemektir.
‘’Makamı sohbetdür ve esrar-hakikat söylemekdür’’
***
7~Hakikatın Yedinci Makamı;
Hakikatın Yedinci Makamı;Seyr-ü Sülûka Girmektir.
‘’Makam-ı seyrdür’’
***
8~Hakikatın Sekizinci Makamı;
Hakikatın Sekizinci Makamı;Sır Saklayabilmektir.
‘’Makam-ı sırdur’’
***
9~Hakikatın Dokuzuncu Makamı;
Hakikatın Dokuzuncu Makamı; Allah’a Yalvarıp Yakarmaktır.
‘’Makam-ı münacâtdur’’
***
10~Hakikatın Onuncu Makamı;
Hakikatın Onuncu Makamı; Allah’ın Varlığını Müşâhede etmek ve O’na Ulaşmaktır.
‘’Müşâhede ve Çalab’a ulaşmakdur’’’
*
Şeriat, Tarikat, Marifet ve Hakikat kapıları ve kırk makamdan iman ve tâatle geçip özünde iman ve ibadetiyle yaşayan kişi velayet makamına ulaşır evliya olur.(2)
***
Salât ve selâm Efendimiz Hz.Muhammed (s.a.v.),Âl-i Âbası, Ehl-i Beyti ve Ashâbı ve Muhyiddin-i Arabi (r.a.), Seyyid Ahmed Er Rifâ-i (r.a.), Mevlana (r.a.), Seyyid Abdulkadir Geylani (r.a.),Taptuk Emre (r.a.),Yunus Emre (r.a.) ,Hace Ahmet Yesevi (r.a.), Seyyid Muhammed bin İbrahim Ata ( ,Hünkar Hacı Bektaş-ı Veli) (r.a.) ve adını sayamadığımız Evliyalar Erenlerin ve bu yolda olanların üzerine olsun. Selam ve dua ile Dua eder duanızı bekleriz
Cesim ZEYDANLI
07/11/ 2023 ANKARA
ULUSLARARASI EHL-İ BEYT ARAŞTIRMA VE DAYANIŞMA DERNEĞİ GENEL BAŞKANI
Kaynaklar:
1~ Kemal Eraslan, Yesevî’nin Fakr-nâmesi, (Ankara: Hoca Ahmet Yesevî Ulusla rarası Türk-Kazak Üniversitesi Yayınları, 2016), 52.
2~ 80 Buyruk, 230.
3~ Makalat:Çeviri Doç Dr.Osman Eğri.
4~ Makalat Kültür Bakanlığı (178) (Hacı Bektaş’ta bulunan Orijinal Arapça nüshasından yapılan çeviri)
5~ Hace Ahmet Yesevi’nin Fakrname ,Seyyid Muhammed bin İbrahim Ata (Hünkar Hacı Bektaş Veli nin Velayetname ve Makalat ve Hacı Bektaş’ta bulunan Makalat eserinin Arapça nüshasının Tercümesi ,Kur’an-ı Kerim ve Peygamber Efendimiz’in (s.a.v.) hadisi şerifleri kaynak alınarak hazırlanmıştır.