Av. Murat Toprak yazdı…
AK Parti ve MHP’nin uzun süredir üzerinde çalıştığı seçim mevzuatında değişiklik öngören çalışmanın 2022 yılında gündeme gelmesi kuvvetle muhtemel görünmektedir. Bahar aylarında TBMM gelmesi beklenen seçim yasası ve siyasi partiler yasasındaki değişikliklerin çok kapsamlı olmayacağı tahmin edilmektedir. 10-15 madde değişikliği ile sınırlı olacak daha çok teknik değişiklikleri kapsayacak gibi görünmektedir.
Mevcut seçim sistemi, seçim sonuçlarına göre alınan oyların 1,2,3,4 vd bölünerek milletvekili dağılımının tespit edildiği D’hondt sisteminde değişiklik, partiler için seçim barajının %7’ye indirilmesi, seçime girme hakkı olan partilerin tespitinde kriter olarak kullanılan Türkiye’deki illerin yarıdan bir fazlasında örgütlü olma veya TBMM parti grubu bulunması ölçütlerinden seçim öncesi milletvekili transferlerini önlemek için “TBMM’de grubu bulunma” yapılacak değişiklik ile yasadan çıkarılması, seçim öncesi kurulması muhtemel parti ittifaklarında partiler için baraj belirleme, hazine yardımı oranı olan %3 oy alma kriterinin de düşünülen seçim barajıyla eşitlenmesi gibi çok sayıda değişiklik senaryoları tartışılmaktadır.
Seçim mevzuatı ve siyasi partiler kanunu yapılan ve yapılması düşünülen değişikliklere rağmen, 1980 darbesi sonrası çıkarılan darbe ürünü bir mevzuattır. Değişikliklere rağmen, bu mevzuatın omurgası halen değişmemiştir. Demokratikleşme standartlarını yakalama anlamında bu mevzuatın güncel gelişmeler, toplumsal dinamiklerde dikkate alınarak, toplumumuzun tüm ihtiyaçları karşısında yeni bir seçim mevzuatı ile siyasi partiler kanunu yapılması gerekir. Aksi halde sürekli yapılan kısmi değişiklikler ile bu mevzuat adeta yamalı bohçaya dönmüştür.
Normal şartlarda erken seçim gidilmezse 18 Haziran 2023 tarihinde seçim yapılacaktır. Erken seçim kararı TBMM olmakla beraber, çoğunluğu oluşturan Ak Parti ve MHP ittifakı, yani hükümet seçim kararı verirse erken seçim gündeme gelebilir.
Tüm senaryoların dışında Anayasanın 67 maddesinde bu hususta çok önemli bir hüküm mevcuttur. 67.maddenin son fıkrasına göre seçim kanunlarında yapılan değişiklikler, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmaz. Seçimlere bir yıldan az bir süre kalınca yapılacak yasal değişiklikler doğal olarak yapılacak seçimde uygulanamayacaktır.
18 Haziran 2023 tarihinde seçimin normal yapılma zamanını kabul ettiğimizde, yapılacak yasal değişikliğin mutlaka 18 Haziran 2022’den önce Resmî Gazetede yayımlanması gerekir. Burada Anayasa hükmünün temel gerekçesi ve mantığı başlamış oyunun kurallarının değiştirilememesidir. Bir yıl ve daha az bir süre kalan seçimlerde, seçim mevzuatı ve siyasi partiler kanununu değiştirerek oyunun kurallarını değiştirmek ve adil bir yarış ilkesine aykırı girişimleri engellemeye yönelik Anayasanın bu hükmünü önemle dikkate almak gerekir.
Av. Murat TOPRAK