Muhterem Kardeşlerim…
Zekât alıp verirken nelere dikkat etmeli konusunda siz değerli okuyucularımıza yine maddeler halinde anlatmaya çalışalım.
Efendim;
Zekât verip alırken şunlara dikkat etmeli:
1- Gayrimüslime zekât verilmez. [Zimmi, İslam devleti uyruğunda olan, gayrimüslim vatandaş demektir.] Zimmi varken, zimmiye zekât hariç, fitre, kefaret, nezir [adak] ve sadaka verilirdi. Bugün, dünyada zimmi yoktur.
2- Zekât verilecek kimseyi araştırmak gerekir, zan üzerine zekât verilmez. Zengine, ana baba, evlat gibi yakına veya Müslüman olmayana zekât vermek sahih değildir. Ancak zekât verilecek kimseyi araştırarak zekâtını verdikten sonra, bunun zengin veya gayrimüslim olduğu anlaşılsa da, verilen zekât sahihtir. Araştırıp verdiği için, tekrar vermesi gerekmez.
3- Zekâtta salih akrabayı tercih etmeli, çünkü zekâtı, salih olan fakir akrabaya vermek daha sevabdır. Hadis-i şerifte, “Fakir akrabası varken, başkalarına verilen zekâtı, Allahü Teâlâ kabul etmez” buyuruldu. Yani zekât borcundan kurtulursa da, zekâttan hâsıl olan büyük sevaba kavuşamaz. Salih fakir akraba yoksa başka salihleri tercih etmeli.
4- Fakire verilen altın, onu zengin edecek kadar fazla olmamalı. Borçsuz fakire nisap miktarı yani 96 gram altın veya daha çok zekât vermek, mekruh olur. 10 gr altın borcu varsa, 100 gr altını alması mekruh olmaz.
5- Zekât verirken, zekât demek gerekmez, hediye dense de caizdir.
6- Bir günlük yiyeceği olanın, zekât veya sadaka istemesi haramdır, fakat istemeden verilen sadakayı, zekâtı alması caizdir. Zekâtı mümkünse, salih olan muhtaçlara vermeli.
7- Fakire zekât için altın verip, tekrar onu ucuza satın almak mekruhtur.
8- Fakirdeki alacağını zekâta saymak caiz olmaz. Fakirde alacağı olan zengin, fakire borç senedini verip, “Alacağımı zekât olarak sana verdim. Sen de borcuna karşılık kabul et” dese, fakir de kabul etse, zengin zekâtını vermiş olmaz, çünkü zekât, borç senedi vermekle, razı olmakla verilmiş olmaz. Ancak mal teslim etmekle verilmiş olur. Bu zenginin, zekâtını fakire vermesi, fakirin de, aldıktan sonra, tekrar zengine geri vererek borcunu ödemesi gerekir.
9- Fakirde alacağı olan, fakirin, borcunu vereceğine güvenemiyorsa, güvendiği birini fakire gösterip, “Zekâtını almak ve borcunu ödemek için, bunu vekil yap” der. Zekâtı bu vekile verir. Vekil de, zengine geri vererek, fakirin borcunu öder. Böylece hem zekât dine uygun verilmiş, hem de, fakirin borcu ödenmiş olur. (Dürr-i Yekta, Mizan-ı Kübra)
10- Ev kirasını ödeyemeyen fakir kiracıya, mal sahibi, kirayı almadan bağışlasa, bu para zekât yerine geçmez, sadaka olur. (Redd-ül-Muhtar)
Anne ve babaya zekat verilir mi? Kimlere verilmez?
Ana babaya, dedeye, büyük anneye, evlada, toruna, hanıma ve kâfire zekat verilmez. Fakir olmak şartı ile geline, damada, kayınvalideye, kayınpedere, kayınbiradere, üvey çocuğa zekat verilir. Hala, amca, dayı, teyze gibi akrabaya zekat vermek daha çok sevap olur. İmameyne göre, borçlu ve fakir kimseye, hanımı zekat verebilir. (Mevkufat)
Fakir bir çocuğa zekat verirken, yaşı küçük ise, zekatı babasına verebiliriz.
Zenginin ailesine zekât
Bir kimse, zekâtını zenginin küçük oğluna veremez; ama zenginin büyük çocuğuna, zenginin hanımına veya zenginin babasına fakirseler verebilir. (S. Ebediyye)
Burada büyük demek akıl baliğ olmuş demektir. Küçükse henüz akıl baliğ olmamış demektir
Kızınızın aldığı evlatlık, onun çocuğu olmadığı gibi, sizin de torununuz olmaz. Ona zekat verebilirsiniz. Hatta kızınız da ona zekat verebilir. Fakir kardeşe de zekat verilir.
Zekatınızı, zengin değilse kız kardeşinize veya çocuklarına vermenizde mahzur yoktur.
Fakir aldığı zekatı, zengine verebilir. Verdiği hediye olur. Zenginin bunu alması helal olur. Çünkü fakir kendi mülkünden vermiştir.
Bir Hadis-i Şerif meali şöyledir:
“Şu 5 Müslüman zengin zekat alabilir:
1- Allah yolunda cihad eden,
2- Zekat toplamakla görevli olan,
3- Borçlu ve borcunu ödeyemeyen zengin,
4- Kendi memleketinde zengin olduğu halde, bulunduğu yerde parasız kalan ve çok alacağı varsa da, alamayıp muhtaç kalan.
5- Fakir, aldığı zekatı zengine hediye ederse, zengin bunu alabilir.” [Ebu Davud]
Zekatı her fakire vermek uygun olmaz. Malını israf edene, haramda kullanana zekat ve fitre vermek layık değildir. Verilirse sevabı az olur.
Salih olmayan fakir Müslüman’a da, zekat vermek sahihtir. Fakat salihleri tercih etmek çok sevaptır. Fâsıka zekat vermek, kıraç yere ekin ekmeye benzer, bire 3-5 alınabilir. Salihlere vermek ise, mümbit toprağa ekin ekmeye benzer. Sulak, verimli toprağa tohum atılırsa daha çok mahsul alınır.
Kâfir, her ibadet gibi zekat vermekle de mükellef değildir. Gayrı Müslime zekat vermek caiz değildir. Resulullah sallallahü aleyhi ve sellem, Muaz bin Cebel hazretlerini Yemen’e gönderirken, zekatın, uşrun, kimlerden alınıp kimlere verileceğini bildirirken, “Müslüman zenginlerinden al, fakirlerine ver” buyurdu. (Buhari)
Bu Hadis-i Şerifi açıklayan âlimler, zekatın Müslüman zenginlerden alınacağını ve onların [Müslümanların] fakirlerine verileceğini, Gayrı Müslime verilmeyeceğini bildirmişlerdir.
Akrabaya sadaka, zekât vermek çok sevab ise de, fâsık olan, haram işleyen akrabalar yerine salihleri tercih etmek gerekir. Salih akrabaları tercih etmekse, daha çok sevabdır.
Hadis-i Şerifte, “Fakir akrabası varken, başkalarına verilen zekatı, Allahü Teâlâ kabul etmez” buyuruldu. Yani, zekât borcundan kurtulursa da, zekâttan hâsıl olan büyük sevaba kavuşamaz. (F. Bilgiler)
Allahü Teâlâ, ümmeti Muhammed’i, orucunu tutan, fitre ve zekatını veren, bu mübarek Ramazan ayının feyzinden, bereketinden hakkıyla faydalanabilen salih kullarından eylesin. (Amin)