Urfa denildiği zaman “Müzik”, “Türkü”, “Sıra Gecesi” akla geliyorsa, bunun en önemli nedeni, yaklaşık 100 senedir müzik piyasasında şöhret olan Urfalı sanatçılardır.
Urfa’yı tanıtan ünlü sanatçılardan biri hiç kuşkusuz ses sanatçısı, bestekâr, sinema oyuncusu Nuri Sesigüzel’dir.
Televizyonun olmadığı 70 yıllara kadar insanların eğlence kaynağı Radyo, Plaklar, Sinema filmleri ve Gazinolardı. Plaklarıyla, Radyo programları ile oynadığı filmlerle, gazinolardaki başarısı ile 70 yılların en ünlü sanatçılarından biri, Nuri Sesigüzel’dir.
Müziğe olan merakım nedeniyle 1970’li yıllarından beri Nuri Sesigüzel’in plaklarını, kasetlerini dinledim. Gazinoda ve konserlerde canlı olarak seyrettim. Televizyon programlarını takip ettim. 2005 Yılında Hacı Ekber köyünde Nuri Sesigüzel’in ses sanatçısı olarak katıldığı TRT1 televizyon programında Cemal Akbaş’ın baş çektiği halk oyunları ekibinde oynadım. Daha sonra birkaç etkinlikte bir araya geldik fakat samimiyetimiz olmadığı için ayrıntılı görüşmemiz olmadı. Birkaç sene önce bir etkinlik için geldiği Urfa’da, araştırmacı kimliğimizle tanışmamız, müzik hayatı üzerine uzunca bir sohbetimiz oldu..
Müzik dünyasında bir döneme damgasını vuran, Değerli hemşerimiz Nuri Sesigüzel’in vefatı üzerine, başta ailesi olmak üzere sevenlerine başsağlığı dileyerek, kendisi ile ilgili birkaç cümle de ben yazmak istedim.
Nuri Sesigüzel ve Urfa
1937 yılında (resmi kayıtlarda 1943) Urfa’nın Birecik ilçesinde doğmuş olan Nuri Sesigüzel, plaklarında isminin başına “Urfalı” diye yazdırmış, hemen her ortamda Urfalı olduğunu ifade etmiştir. Kendisi adım adım şöhret basamaklarını yükselirken, Urfa’yı da yurtiçi ve yurt dışında tanıtmıştır. Televizyonun hayatımıza girmesi ile televizyonda yaptığı “Sıra Gecesi” programları ile Urfa müziğini ve sanatçılarını tanıtmıştır.
Çiftçi bir babasının çocuğu olarak Urfa’dan çıkıp İstanbul’a giden ve ünlü olan Nuri Sesigüzel, sanatla uğraşan Urfalılara ilham kaynağı olmuştur. idol olarak onun peşinden pek çok Urfalı İstanbul’a giderek müzik piyasasına girmiştir.
Gezmek, törenlere katılmak, film çekmek, konser vermek üzere onlarca kez Urfa’ya gelmiş, spor, eğitim, sanayileşme gibi pek çok Urfa meselesine sahip çıkmış ve katkılarda bulunmuştur.
İlk ve orta okulu Birecik’te okumuş, o yıllarda lise olmadığından okulu yarım bırakmış olan Sesigüzel, aradan yıllar geçtikten sonra hemşerileri ile birlikte Birecik Lisesini yaptırmıştır. Sanayi tesislerinin henüz olmadığı yıllarda, sanayini gelişmesi, gençlere iş alanı açılması için, 140 ortak ve 130 milyon sermaye ile Urfa’da kurulan Pamuk İpliği fabrikasına (UPİSAŞ) ortak oldu. Urfa’nın kurtuluşu veya Urfaspor için düzenlenen pek çok etkinliğe katılarak konser vermiştir.
Nuri Sesigüzel, Ülke TV’deki röportajında beklentilerini, hayal kırıklıklarını anlatırken, “Benim yaptırdığım, Birecik lisesine adımı vermediler.”, “Urfa’ya ilk fabrika kurulması için Urfa’nın ileri gelenleri İstanbul’a geldiler. Herkes beni örnek alsın diye UPİSAŞ İplik fabrikanın kuruluşuna ortak oldum, fakat para ve çıkar peşinde olanlar, yönetiminde olanlar sonradan beni üzdüler. Onlara beddua ettim, onlar da tutunamadılar, onlar da sattılar” diyor.
Yaklaşık on yıl önce, Hürriyet Gazetesi internet sitesinde “Şanlıurfa’nın Birecik ilçesinde, 20 yıllık Nuri Sesigüzel Caddesi’nin adı değiştirdi” haber yer aldı. Konuyla ilgili Birecik Başkan Yardımcısı, Nuri Sesigüzel Caddesi’ne, bir dönem Urfa Milletvekilliği yapmış kişinin isminin verildiğini ancak Sesigüzel’in isminin ise tamamen kaldırılmadığı ve başka bir caddeye verildiğini belirmekteydi.
Müzik hayatı
Babası Halfeti Karamezra (Karaotlak) Köyü’ndenden Memo (Mehmet), Annesi Nazey hanımdır. İki kız, üç erkek kardeşdirler. Asıl adı Nuri Kaçtaş’tır. Plak doldurmaya başlayınca soyadını “Sesigüzel” olarak değiştirmiştir.
Müziğe sevgisi küçük yaşlarından itibaren vardır. 13 Yaşında Bağlama çalmaya başlamıştır. Sevdiği kızı başkasına vermeleri ve müziğe olan tutkusu nedeniyle 16 yaşında İstanbul’a giderek müzik çalışmalarına başlamıştır. Çeşitli zorluk ve engelleri aşarak şöhret basamaklarını birer birer çıkarak halkın gönlünde yerini almıştır.
Aysel hanımla evlenmiş, eşi, çocukları ve torunlarına iyi bir aile babası olmuş, çok ünlü olmasına rağmen aile hayatı ile magazin basında yer almamıştır.
“Durma güzel durma”, “Sarı sabahlıkta yakışmaz mı güzele”, “Öksüz oğlan”, “Su ver leyla yanıyorum”, “Kara kaş gözlerin elmas”, “Sevda yüklü kervanlar”, “Fabrikanın çalar zili”, “Doldur güzelim doldur”, “Nuranım Nuran”, “Kundurama kum doldu”, “Feleksen ne feleksen”, “Züleyha”, “Dolana ay dolana”, “Aynaya baktım saç beyaz olmuş”, “Yallah şoför”, “Uykudamısın sevgili yârim”, “Fırat kenarında yüzün kayıklar” gibi türküler onun sesinden beğeni kazanmış, sevilmiştir.
Plak, Radyo, Gazino ve Film çalışmaları
1961 yılında ilk plağını çıkarmıştır. İlk plağında Kore’ye gönüllü olarak giden teyzesi oğlu üzerine yazdığı “Kore dağlarında kar bölük bölük, Zaten biz olmuşuz yaralı geyik, Takarız süngüleri Allah derik, Ağlama küçük yavrum ağlama, birgün dönerik” kendi eserini okuyor.
Aksaray Musiki Cemiyetine gidiyor. Nida Tüfekçi, Ahmet Yamacı’dan ders alıyor, birlikte konserler veriyor.
1961 yılında İstanbul Radyosu’na giriyor. Daha geniş kesimlere sesini duyurabilmek için 1962 yılında Muzaffer Sarısözen’in yaptığı imtihanla Ankara Radyosu’na giriyor. Radyo’da okuduğu türkülerle, Anadolu’nun her tarafından tanınan bir sanatçı oluyor. 1963’e kadar Ankara’da kalıyor.
1964’te İstanbul a geliyor ve Kazablanka Gazinosu’nda programa çıkıyor, daha sonra Maksim, Gar, Cumhuriyet gibi pek çok gazinoda çalışıyor. Özel terzisine diktirdiği şık kıyafetleri ile sahnede adeta bir devrim yaratıyor. Müzeyyen Senar, Bülent Ersoy, Emel Sayın, Ajda Pekkan gibi pek çok ünlü ile sahnelerde yer alıyor.
1960-70 li yılarda doldurduğu plaklar, çok sevilmiş, adeta yok satmıştır. Grafson plak şirketi başta olmak üzere, Pathe, Netfon, Türkofon, Dilofon, Türkola, Sembol Plak, Yavuz Plak şirketlerine yaklaşık 350 plak yapıyor. Taş plakları, 45’lik plakları, Long playları, kaset ve albümleri Türkiye ve yurtdışında beğenilerek dinlenmiştir. “Sarı sabahlık”, “Ağlayan gözlerim”, “Aynaya baktım saç beyaz oldu” türküleriyle altın plak kazanmıştır.
Nuri Sesigüzel, radyoda çalıştığı dönemde anonim türküler, barak uzun havaları okumuştur. Plak ve sahne çalışmalarında ise bir yandan anonim türküler okurken, daha ziyade, bestekâr türküleri ve fantezi eserleri çokça icra etmiştir.
Nuri Sesigüzel, plaklarında, gazino ve konserlerde, geçmişten ziyade, o günün duygu ve düşüncelerini, hislerini, acılarını, özlemlerini, ilçesinden, köyünden kopup şehre gelen insanların memleket hasretlerini, yokluklarını, kimsesizliklerini dile getiren yeni eserleri okumuştur. Böylece şehirde yaşayan orta kesim başta olmak üzere, gecekonduda, kırsal kesimde, kasabada, köyde yaşayan herkes Nuri Sesigüzel’in yanık sesi ile okuduğu türkü ve uzun havalarda kendini bulmuştur. Bu plakları dinleyerek ağlamış, hasret gidermiştir.
Nuri Sesigüzel’in çalışmalarında, halkın nabzını tutan, dönem insanının duygularını yakalayan yeni beste türkülere yer verilmiş olması, ticari başarı sağlaması için kendisinin ve plak firmalarının bilinçli bir tercihi olduğu kanaatindeyim. Bu yönü ile Nuri Sesigüzel okuduğu türkülerle halk müziğine yeni bir soluk getirmiş, yeni söylemler içeren türkülerle, döneminin trendini yakalamıştır. Plakta okunan yeni esereler ile halk müziği repertuvarı da zenginleşmiştir. Plaklara okuduğu bazı eserler, geleneksel halk müziği dışında fantezi sayılabilecek unsurlar taşıyor olsa da, bu eserler, halk müziğinin şehirleşmesi, yeni kuşaklara bir evrilişi sayılabilir. Okuduğu eserleri bilimsel olarak müziğin neresine oturtursak oturtalım, Nuri Sesigüzel’in okuduğu yeni beste türküleri uzun havaları her yaştaki insan sevmiş ve bağrına basmıştır. Okuduğu pek çok türkü, dillere pelesenk olmuştur.
Nuri Sesigüzel sadece yurt içindekilerin değil ülke dışına giden gurbetçilerin de sesi olmuştur. Kendisi, “Almanya’dan yar gelir”, “Ah Almanya” eserleri plağa okumuş, Başta Almanya olmak üzere, İngiltere ve Avusturalya’da konsereler vermiştir.
Nuri Sesigüzel okuyuculuğu yanında beste çalışmaları da yapmıştır. Bestelediği “Sarı sabahlıkta yakışmaz mı güzele”, “Durma güzel Durma doldur destini”, “Beyaz gelinlik kana boyandı”, “Yaşım on sekizdi de gittim askere” gibi kendi eserlerini plaklara okumuştur.
Nuri Sesigüzel kendi eserleri yanında dönemin bestekarlarının bestelediği yeni türkülere yer vermiştir. Yaklaşık 350 plak çıkarmış olan Nuri Sesiğüzel’in Plağa okuduğu yeni bestelenmiş türkülerden birkaçını şöyle sıralayabiliriz. Abdullah Nail Bayşu’dan “Sürme çekmiş gözlerine”, “Siyah zülfün tarama”, “Duman duman üstüne”, Yılmaz Tatlıses’ten, “Ötme Bülbül”, Bedir Çağlayan’dan “Dolana ay dolana”, “Yar elinden bade içtim”, Bedirhan Kırmızı’dan, “Gül yüzün dönme benden”, Mehmet Ataç’tan “Söyleyemem söyleyemem”, Suat Sayın’dan, “Bekle bekle beni unutma”, Ahmet Turşah’tan “Kederle geçti”, Yavuz Hoşses’ten, “Yalan Dünya”, Selahattin Sarkıaya’dan, “Oy Eminem, “Damla damla aktı yaşım”, Fahir Kayhan’dan, “Gideceğim gurbet eldir”, Halit Arapoğlu’ndan, “Özür dilerim”, Ülkü Aker ve Selahattin Sarkaya’dan “Bir fincan kahve olsam”, “Karşılıksız sevenler”, Kazım Sarı’dan, “Uykudamısın”, Neşet Ertaş’tan, “Kendim ettim kendim buldum”, Abdullah Balak’tan, “Kardaş dala konaram”, “Ağla gözlerim”, Arif Sağ’dan “Acı ızdırap”, Aşık Mahsuni’den, ”Göz yaşımdan gayri nem kaldı”, Aşık Ferrahi’den “Ah neyleyim gönül”, Çetin Özdemir’den, “Züleyha, Sevdim bir vefasızı”, “Eyvallah”, Ahmet Turşah’dan “Gülüşün Yakar beni”, Orhan Uğurel’den, “Meğer sevmek pek yalanmış”, plaklarda yer alan yeni eserlerden birkaçıdır.
Abdurrahman Kızılay derlemelerinden, “Aynaya baktım saç beyaz olmuş”, “Yallah Şoför”, Ahmet Yamacı’nın derlemesi “Kemerin naftaları”, Selahattin Sarıkaya derlemesinden “Kahverengi gözlerin”, Nuri Sesigüzel’in plağa okuduğu sevilen türkülerdendir.
1963 yılında ilk filmi “Kara yılan”, ertesi yıl sonra “Fabrikanın gülü” çevirmiştir. 1968 de Hülya Koçyiğit ile birlikte çevirdiği “Kara sevda” filmi gişe rekorları kırmıştır. Filmlerinin çok sevilmesi nedeniyle Muhterem Nur, Hülya Koçyiğit, Selma Güneri, Selda Alkor, Fatma Girik, Sezer Güvenirgil, Zeynep Aksu, Tijen Par, Mine Mutlu ve Ajda Pekkan gibi dönemin ünlü aktrisleri ile çevirdiği filimler biri bir peşi sıra gelmiş, 54 film çevirmiştir.
Şanlıurfa ili Birecik ilçesi Karamezra Köyü’nden çıkıp Ankara ve İstanbul’a giderek Dünya çapında ünlü bir sanatçı olan Nuri Sesigüzel, 20 Mayıs 2023 günü vefat ederek ebedi aleme göç etmiştir. Ailesi, dostları ve sevenlerinin başı sağ olsun. Allah rahmet etsin, mekanı cennet olsun.
Nuri Sesigüzel, yaptığı çalışmalarla Türk Halk müziğine yeni bir soluk getirmiş, giydiği şık kıyafetlerle sahnede bir devrim yapmıştır. Geniş kitlelerde halk müziğinin sevilmesine ve gelişmesine katkıda bulunmuştur. Urfa’nın, Urfa müziğinin ve Sıra gecelerinin tanıtımına önemli hizmetleri olmuştur. Sanatı ve aile hayatı ile Urfalı sanatçıların idolü olmuştur. Bundan sonra Urfalılara düşen Nuri Sesigüzel isminin bir okula, bir caddeye, bir parka verilerek isminin yaşatılması, anma gecesi düzenlenerek isminin anılması olmalıdır.
Abuzer Akbıyık’ın köşe yazısı
